Σαρωτικές αλλαγές σε συντάξεις και εισφορές.

Σαρωτικές αλλαγές προβλέπουν οι τελικές εισηγήσεις της Επιτροπής Σοφών. Το πόρισμα που αποκαλύπτει σήμερα το «Εθνος» ενσωματώνει προτάσεις για ενιαίο τρόπο υπολογισμού σύνταξης παλαιών και νέων ασφαλισμένων, ανακαθορισμό των συντάξεων που έχουν ήδη εκδοθεί και συγχώνευση Ταμείων σε έναν ή το πολύ τρεις φορείς.

Σαρωτικές αλλαγές για ασφαλισμένους και συνταξιούχους έρχονται με τη μεγάλη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού τον Νοέμβριο.

Το τελικό προσχέδιο του πορίσματος της Επιτροπής Σοφών, που αποκαλύπτει σήμερα το

«Εθνος», ενσωματώνει προτάσεις για ενιαίο τρόπο υπολογισμού σύνταξης παλαιών και νέων ασφαλισμένων στη βάση του νόμου Σιούφα του 1992, επανυπολογισμό από την αρχή των συντάξεων που έχουν ήδη εκδοθεί με αναφορές σε αυτόν τον ενιαίο τρόπο, συγχώνευση όλων των Ταμείων σε έναν ή το πολύ τρεις φορείς και εντελώς νέο σύστημα με «ατομικές μερίδες» και υπολογισμό σύνταξης με βάση το προσδόκιμο ζωής για τις νέες γενιές.

Εκτός από το κυρίαρχο σενάριο, στο τελικό σχέδιο αναμένεται να καταγράφονται και οι διαφορετικές απόψεις, τις οποίες έχουν διατυπώσει μέλη της 12μελούς Επιτροπής Σοφών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η λογική του πορίσματος θα βασίζεται σε δύο πυλώνες:

1. Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα για τη συγχώνευση των Ταμείων και την ομογενοποίηση των διατάξεων για εισφορές και παροχές, με αναζήτηση πρόσθετων πόρων για στήριξη των απερχόμενων γενεών.

2. Υιοθέτηση ενός νέου συστήματος συντάξεων για τις νέες γενιές. Στο πλαίσιο αυτό, το κυρίαρχο σενάριο αναμένεται να περιγράφει ως στόχο τη μετεξέλιξη του ΙΚΑ σε Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης-μαμούθ, στον οποίο πρέπει να συγχωνευτούν όλα τα σημερινά Ταμεία κύριας και επικουρικής σύνταξης αλλά και εφάπαξ παροχών. Η ενοποίηση δεν πρέπει να είναι μόνο διοικητική αλλά και ουσιαστική, με ενιαίους κανόνες για εισφορές και παροχές. Το πόρισμα αναμένεται να προτείνει:

• Ενιαίο τρόπο υπολογισμού σύνταξης, κύριας και επικουρικής, με επέκταση και στους παλαιούς ασφαλισμένους (πρωτοασφαλίστηκαν πριν από την 1η/1/1993) του τρόπου υπολογισμού κύριας και επικουρικής σύνταξης που προβλέπεται από τον λεγόμενο νόμο Σιούφα (2084/92), αφού καθοριστεί με αναλογιστική μελέτη το ποσοστό αναπλήρωσης των αποδοχών του ασφαλισμένου για κάθε σύνταξη χωριστά και όλων από κοινού.

• Υπολογισμό από την αρχή και επανακαθορισμό των συντάξεων που ήδη καταβάλλονται με αναφορά στον νέο, ενιαίο τρόπο υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους. Σημειώνεται πως ο υπουργός Εργασίας Γ. Κατρούγκαλος έχει δηλώσει πως στόχος είναι να προστατευτούν οι μικρές συντάξεις, πως δεν θα γίνουν οριζόντιες μειώσεις αλλά τα ισοδύναμα θα προκύπτουν από τη νέα αρχιτεκτονική.

Χαμένοι από τις προτεινόμενες αλλαγές, σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, θα είναι οι παλαιοί ασφαλισμένοι (πριν από το 1993). Στο ΙΚΑ δεν αναμένονται αλλαγές, καθώς παλιοί και νέοι έχουν τα ίδια ποσοστά αναπλήρωσης. Οι ασφαλισμένοι των άλλων Ταμείων όμως -ελεύθεροι επαγγελματίες, ΔΕΚΟ, τράπεζες και Δημόσιο- θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε μειώσεις 10-12% των προσδοκόμενων συντάξεών τους, αν εφαρμοστούν και σε αυτούς οι συντελεστές που ισχύουν για τους νέους. Σήμερα, οι μετά το 1993 έχουν ποσοστό αναπλήρωσης στο 70% (στην κύρια), ενώ οι παλαιοί 70-80% (στην κύρια).

Η βασική πρόταση περιλαμβάνει την ομογενοποίηση και του συστήματος εισφορών, ώστε να προκύψουν ενιαία ποσοστά και βάση υπολογισμού τους για κύρια σύνταξη, επικουρική και εφάπαξ παροχές, με διάκριση σε μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται πως θα αυξηθούν οι εισφορές για τους αγρότες, θα μειωθούν για τους ελεύθερους επαγγελματίες κ.λπ.

Μαζί με την άποψη της απορρόφησης όλων των Ταμείων από το ΙΚΑ αναμένεται -σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές- να καταγράφεται και ένα δεύτερο σενάριο για την οργάνωση του συστήματος. Αυτό θα περιγράφει τη δημιουργία τριών Ταμείων και ειδικότερα μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών.

Στον πυρήνα της λογικής αυτού του σεναρίου βρίσκονται οι ιδιαιτερότητες του ΟΓΑ και του αγροτικού επαγγέλματος. Στο ίδιο σενάριο προτείνεται και η διατήρηση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος των δημοσίων υπαλλήλων.

Απλοποίηση συστήματος
Αναμένεται επίσης να προτείνονται ο αποχωρισμός των προνοιακών παροχών από την κοινωνική ασφάλιση και διάφορα μέτρα για την απλοποίηση του συστήματος όπως: κατάργηση των πολλών διαφορετικών κατηγοριών ασφάλισης στο ΙΚΑ και θέσπιση 2 ή 3 κατηγοριών (π.χ. απλά και βαρέα), κατάργηση ιδιαιτεροτήτων στον υπολογισμό χρόνου ασφάλισης και ποσού σύνταξης σε δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα κ.ά.

Στο πλαίσιο της νέας αρχιτεκτονικής του συστήματος το πόρισμα αναμένεται να ενσωματώνει προτάσεις για ένα νέο επικουρικό Ταμείο πλήρως κεφαλαιοποιητικό που θα ξεκινήσει από το μηδέν, ενώ όσοι επιλέξουν να μην ενταχθούν σε αυτό θα πρέπει υποχρεωτικά να συμμετέχουν σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Ταμεία εφάπαξ
Τα ΤΑΕ αντιμετωπίζονται ως φορείς συμπληρωματικής ασφάλισης, που χρηματοδοτούνται από εργαζομένους και εργοδότες, χωρίς κρατική εγγύηση των παροχών τους. Προτείνεται τα ταμεία εφάπαξ να γίνουν ΤΑΕ και παράλληλα να δοθεί η δυνατότητα σε εργαζομένους και αυτοαπασχολούμενους να φτιάχνουν επαγγελματικά ταμεία (όχι πάνω από πέντε συνολικά) για να συμπληρώνουν το εισόδημα της σύνταξης.

Προτείνεται, επίσης, τα βαρέα να ενταχθούν συλλήβδην σε ένα ΤΑΕ, που θα μπορούσε να προσφέρει πρόσθετο ποσοστό αναπλήρωσης 25%. Σήμερα συνεδριάζει για τελευταία φορά η Επιτροπή, ενώ το πόρισμα, που δεν είναι δεσμευτικό για την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, παρουσιάζεται αύριο.

Πρόταση
Εφαρμογή σε όλους πλην ΟΓΑ

Η διατήρηση και βελτίωση του ν. 3863 του 2010 αναμένεται να περιγράφεται στο πόρισμα ως μια διαφορετική άποψη στο βασικό σενάριο. Σύμφωνα με αυτήν προτείνεται η εφαρμογή του νόμου σε όλους πλην ΟΓΑ και συντόμευση της μεταβατικής περιόδου, ώστε να έρθουν πιο κοντά οι αλλαγές (π.χ. συνταξιοδότηση με μέσο όρο αποδοχών όλου του ασφαλιστικού βίου).

Ειδικά για τον ΟΓΑ προτείνεται να έρθει πιο κοντά (στο 2020 από το 2026 που προβλέπεται) ο χρόνος κατάργησης της βασικής σύνταξης, που έχει καθαρά προνοιακό χαρακτήρα και να αυξηθούν οι εισφορές μέχρι και 40% ή να αντιστραφεί η αναλογία τους (από 7% αγρότες και 14% κράτος σε 14% αγρότες και 7% κράτος) με βελτίωση της κύριας σύνταξης.

Βιωσιμότητα
Κατάρρευση στα έσοδα

Το ισχύον σύστημα δεν είναι βιώσιμο, σύμφωνα με το πόρισμα, καθώς: τα έσοδα των Ταμείων έχουν καταρρεύσει την περίοδο 2011-2013 από 12% στο ΝΑΤ μέχρι 48,9 στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Την ίδια περίοδο οι ασφαλισμένοι μειώθηκαν και οι συνταξιούχοι αυξήθηκαν. Από το 2010 οι συντάξεις μειώθηκαν σωρευτικά από 14% (χαμηλές) μέχρι και 50% (υψηλότερες). Λόγω και της κάθετης πτώσης του ΑΕΠ, οι συντάξεις ως ποσοστό του είναι οι υψηλότερες στην ΕΕ.